Anderhalf jaar geleden trad Mirjam Kortekaas aan als directeur van het Nederlands Bakkerij Centrum (NBC). Wat een periode van bouwen had moeten worden, werd een jaar van beheren. Het gevolg van corona. Later kwam de bouwfase er toch; Kortekaas zette een heldere organisatie neer waarbij mens en data de nieuwe koers bepalen. Hoe ziet Wageningen er uit anno 2021?
‘We hebben een scherp en helder plaatje neergezet, dat willen we in 2021 verder uitbouwen’, zegt NBC-directeur Mirjam Kortekaas. ‘De rol van het NBC is lang onduidelijk geweest. Dat wilde ik veranderen. Wie waren we en wie willen we zijn? Dat is nu duidelijk: we zijn geen beleidsmakers, we maken geen keuzes voor de branche. We zijn een heel goede uitvoerder. Voor de individuele ondernemer en branche breed. Er zijn ook zaken die we niet moeten doen.’
Langzaamaan gaat het gesprek richting Sectorhuis dat is mislukt, maar wellicht tóch iets goeds heeft voortgebracht, mogelijk zelfs uitvloeit in een Structuurrapport nieuwe stijl. Het vormgeven daarvan is niet het werk van het NBC, ‘daar zijn anderen voor’, maar in de uitvoering en het aandragen van kennis kan de organisatie in Wageningen veel betekenen. Data zijn daarvoor een belangrijke tool, mensen de verbindende factor.
Eerst crisismanagement
Na haar wittebroodsweken wilde Kortekaas in 2020 voortvarend aan de slag met de positie van het bakkerijcentrum;in de sector en daarbuiten. Dat liep anders doordat covid-19 haar deels dwong tot crisismanagement. ‘Hoe gingen we om met klantcontacten, welke richting wilden we uit, want dat wilde ik per se samen met de medewerkers vormgeven. Het werd meer een jaar van beheren in plaats van bouwen.’
Wat Kortekaas wilde doen – wat haar inmiddels is gelukt – is de merken binnen de organisatie stevig neerzetten. ‘De rol van het NBC moest scherper’, schetst zij de zichzelf opgelegde opdracht.
Ontvlechten
De organisatie maakte een splitsing door in NBC en FoodBase. NBC richt zich op branche brede activiteiten en FoodBase als commerciële poot, is gericht op de individuele ondernemer . Bakkers en andere versondernemers kunnen bij FoodBase diensten afnemen en weten direct welke kosten daaraan verbonden zijn. Glashelder.
Niet alleen de buitenwacht had behoefte aan die helderheid, ook de medewerkers in Wageningen zelf weten nu precies welke taak waar thuishoort en met welke organisaties kan worden samengewerkt. Kortekaas: ‘Het ontvlechten is een hele klus geweest, die processen vragen tijd en overleg.’
Ze vervolgt: ‘Het is belangrijk om NBC ook echt NBC te laten zijn, dat is nu eindelijk duidelijk. Er is geen verstrengeling van commerciële en collectieve activiteiten, iedereen in de organisatie weet wat de taken zijn, we worden niet meer afgeleid door bijzaken. Het is mijn rol als directeur dat te faciliteren. Er zijn ook taken die níet bij NBC of bij FoodBase thuishoren.’
Het NBC is zodoende uitgekristalliseerd in de organisatie waarvoor die bedoeld is: algemene activiteiten om de totale bakkerijsector te versterken, de broodconsumptie te stabiliseren en liefst te verhogen. Bijvoorbeeld met broodpromotie via Brood.Net, het Nationaal Schoolontbijt en de onlangs beëindigde publiekscampagne ‘Brood! Goed verhaal.’
Deze taken wil Kortekaas verder uitventen zodat ook bakkerij-ondernemers dit plaatje weer helder hebben. ‘We zijn hét kennis- en adviescentrum voor de bakkerij en we kijken objectief en altijd met één oog naar de toekomst. Naar wat we kunnen doen om het product brood goed neer te zetten, zodat de bakker dit helder naar zijn klant kan vertalen. Tegelijkertijd zijn we ook spreekbuis naar bijvoorbeeld de landelijke media, als die inhoudelijke vragen hebben over brood en hoe dat past in een goed voedingspatroon. Als de branche onder vuur ligt, laten we een tegengeluid horen.’ Liefst buigen we dat om en brengen we een mooi en positief verhaal. Zo geven we met het gezonde volkorenverhaal een heel mooi antwoord op de, nog steeds hardnekkige, anti-koolhydraten-hype.
Samenwerking essentieel
Kortekaas vertelt haar verhaal vanuit haar werkruimte in het pand van het NBC aan het Agro Business Park in Wageningen., Ook tijdens Corona zijn we als organisatie open gebleven en konden medewerkers naar kantoor komen. ‘Ik had het niet verwacht, maar de meeste medewerkers vinden het fijn om fysiek aanwezig te zijn.’ Dat geeft de directeur vreugde. Dat zegt iets over de werksfeer. Ik heb weleens gemopperd op dit pand vanwege de vele muren, maar nu ben ik er blij mee omdat iedereen een eigen kantoor heeft. Zo kunnen we afstand houden en toch overleggen, ik merk dat mensen dat prettig vinden.’
Samenwerken is een belangrijke strategie in haar beleid. Samenwerking tussen de medewerkers, met de klanten: bakkers en andere versondernemers, en in de rechtstreekse communicatie met en voor de consument via Brood.net en het Nationaal Schoolontbijt (NSO).
‘We kunnen niet alle taken zelf invullen, maar wel de expertise in huis halen om dat te doen, als het bij NBC past.’
Ook samenwerking met de andere organisaties in het pand in Wageningen geeft voor Kortekaas meerwaarde aan NBC. ‘We hebben met nogal wat organisaties en geldstromen te maken’, vervolgt ze lachend als ze een schetsje maakt van de taken van ‘Wageningen’ (zie afbeelding).
In 2020 sloot NBC een convenant met de Nationale Bakkerij Academie (NBA); met Carla Zwierstra van het opleidingsinstituut is nu een nauwe samenwerking.. NBA zet trainingen op met kennis van NBC. Veilig & Gezond (V&G), dat wordt aangejaagd en gefinancierd door de sociale partners, ressorteert eveneens onder NBC. ‘ Deze samenwerkingen met NBA en Veilig & Gezond Bakkersbedrijf passen eigenlijk heel mooi en makkelijk in elkaar, omdat we allemaal hetzelfde nastreven, namelijk de bakkerijsector sterker maken; in de zin van de mensen die werken in de sector gezond, gemotiveerd en duurzaam inzetbaar . Ook met de NBA gaan we verdere samenwerking aan. Ik vind het belangrijk om te kijken waar we elkaar kunnen aanvullen en waar we taken van elkaar kunnen overnemen. Bijvoorbeeld in de uitleg van de Warenwet, dat kan heel goed samen met de NBA. Veilig werken in de bakkerij kan via een NBA-training over het voetlicht worden gebracht. We willen één loket bieden, waar de bakker aanklopt. Dat willen we nog helderder maken.’
Wat Kortekaas daarin wezenlijk vindt, is dat NBC niet als instituut wordt gezien, maar dat degene met wie de bakker vanuit NBC contact heeft, het gezicht is van de organisatie. Op die manier staan de medewerkers van NBC en van FoodBase heel dicht bij de bakker.
Vakmensschap als rode draad
De menselijk maat is een rode draad in de organisatie. ‘Vakmanschap is wezenlijk in de bakkerij, maar de term is te beperkt’, vindt Kortekaas. NBC focust op vakmensschap, een kreet die direct helder maakt dat ondernemer zijn meer betekent dan een goede vakman of -vrouw zijn. De mens achter de ondernemer en de mens achter de medewerkers in de bakkerij en de winkel, zijn minstens zo belangrijk. Ook die term staat centraal in het contact met de bakker.
In de nieuwjaarswens in de eerste nieuwsbrief van het NBC in 2021 verwoorden NBC, NBA en V&G het als volgt: ‘Samen willen wij zorgen voor een hogere instroom van nieuwe medewerkers, een hoger scholingspercentage, duurzame inzetbaarheid van huidige medewerkers en een beter imago van de sector. Daarbij draait het voor ons om vakmensschap! Met vakmensschap bedoelen wij alle activiteiten waarbij de ontwikkeling van de mens, de gezondheid en werkomstandigheden alsmede de motivatie en betrokkenheid centraal staan.’
Data stevig inzetten
Als je kijkt naar de promotie van het bakkersvak op scholen is het NBC daarin niet actief, maar de NBA ook niet. Wat kunnen we daaraan doen zodat de borging van medewerkers voor de sector gezekerd is? Ook zo willen we de sector versterken’, laat de directeur de combinatie van data en organisaties binnen de gelederen samenvloeien.
Het grotere doel is het loslaten van eilandjes, stelt Kortekaas. Daarmee mikt ze niet (alleen) op de eigen organisaties, die muren zijn nu wel grotendeels geslecht, maar op de cultuur in de bakkerijsector waarin veel verschillende organisaties actief zijn. NBC is onderdeel van het landschap. ‘Als we maar weten waar we staan en waar we naartoe willen. Dat hoef ík niet te zeggen, er zijn genoeg branchepartijen die dat kunnen. Het Sectorhuis is weliswaar niet gelukt – dat was ook voor mijn tijd, maar misschien hebben de overleggen daarover wel nut gehad en heeft het zo moeten zijn. Duidelijk is namelijk wel geworden dat er behoefte is aan structuur.’
Structuurrapport nieuwe stijl
Kortekaas is ook zelf kritisch: ‘Wat is onze rol, wat kan ik van anderen verwachten en wat kunnen zij van mij verwachten? Wij zijn uitvoerder, actief, initiërend en áltijd kijkend naar de toekomst. Mijn taak als directeur is continu in gesprek blijven met die branchepartijen en mogelijkheden bieden vanuit onze rol als NBC. Bijvoorbeeld met het project ‘Blik van de Meester’. Het gaat mij er niet om te sturen, maar om samen te werken. Waar ligt de behoefte, waar kunnen we iets betekenen.’
Ze laat de term Structuurrapport nieuwe stijl vallen. Haar wens: vanuit klankbordgroepen of denktanks in beeld brengen welke wensen er liggen vanuit de bakkerij, scholen en leerlingen. Om de bakkerij vooruit te helpen. ‘Het is belangrijk om NBC ook echt NBC te laten zijn! Dat is nu eindelijk duidelijk. Dingen die niet bij ons passen, zoals bedrijfsopvolging of CAO, laten we bij andere partijen. Ik hoop dat bakkers zich weer meer betrokken gaan voelen bij wat we doen en hoe zij daarop invloed kunnen uitoefenen.
'Niemand mag meer de vraag hebben: wat doet NBC voor mij?!’
Over Mirjam Kortekaas
Mirjam Kortekaas (44) is bakkersdochter, bakker, docent en voedingsmiddelentechnoloog. Zij staat sinds juli 2019 aan het roer van NBC en FoodBase in Wageningen. Kortekaas is de vijfde generatie van een bakkersfamilie uit Boxtel; haar vader is Jan de Leijer, haar moeder Hanny de Leijer-Bekkers. Jongere broer Noud de Leijer is actief in bakkerijgrondstoffen voor de professionele en thuisbakmarkt met Deleijerfoods.
NBC in het kort
NBC vindt samenwerking met leveranciers, brancheverenigingen, onderzoeksinstellingen en ngo’s. Zo wil de organisatie de branche sterker maken richting consument. Dat gebeurt met kennis en ervaring op het gebied van producten, processen, voedselveiligheid, gezondheid en marketing. NBC ontsluit informatie over bijvoorbeeld het Warenwetbesluit Meel en Brood, ingrediëntendeclaraties, broodpromotie en consumptiecijfers.
Het kennisinstituut volgt de trends en speelt daarop in met onder andere Brood.net, een onlineplatform voor de consument met een miljoenenbereik. Als de branche onder vuur ligt in de (sociale) media, neemt NBC het initiatief om een tegengeluid te laten horen. De organisatie doet daarnaast onder meer onderzoek naar de gezondheidsaspecten van granen en werkt (mee) aan productintegriteit.