De juiste naam voor uw brood: hoe bepaalt u die?

De hoeveelheid brood wordt meestal gebaseerd op de hoeveelheid droge stof. Deze wordt aangegeven met de aanduiding half, midden(groot) of heel. Het moet voor de consument verder duidelijk zijn of het een wit, bruin of volkorenbrood is. De graansoort(en) en andere kenmerkende eigenschappen komen terug in de officiële benaming. De consument kan immers niet aan een brood zien van welk graan het gemaakt is of welke eigenschappen het bezit.

Het Warenwetbesluit Meel en brood kent zogenaamde gereserveerde aanduidingen. Als er 1, 2 of meer granen in de gereserveerde benaming genoemd worden, zijn er eisen aan de hoeveelheid van elk van deze granen in het meelbestanddeel van het brood (lees daar meer over in de specifieke artikelen!). Ook de volgorde in de naamgeving is belangrijk: het graan wat het meest aanwezig is komt vooraan (1^e graansoort). In de meeste gevallen wordt het dus “wit tarwemaïsbrood” in plaats van “maïsbrood” (van maïs alleen kun je immers geen brood bakken).

Hoewel tarwe de meest gebruikte graansoort is in de bakkerij, gebruiken we – in het kader van transparantie – ook de aanduiding “tarwe” bij broodsoorten waarin tarwe als (vrijwel) enige graansoort in het meelbestanddeel is verwerkt. Voorheen waren de aanduidingen “witbrood” en “bruinbrood” automatisch verbonden met het gebruik van tarwebloem respectievelijk tarwemeel als voornaamste meelbestanddeel. Dat is niet langer het geval. Een witbrood kan ook van speltbloem, roggebloem of combinaties van graansoorten zijn gemaakt. Gebruik van alleen “witbrood” of “bruinbrood” in beschrijvende benamingen is daarmee onvoldoende onderscheidend en zal dus “wit tarwebrood” en “bruin tarwebrood” genoemd worden (in het geval minimaal 98% van het meelbestanddeel afkomstig is van tarwe). Ook wanneer meerdere graansoorten zijn gebruikt moeten alle graansoorten benoemd worden, dus ook tarwe. 

Na de hoeveelheidsaanduiding (heel/midden(groot)/half) en de aanduiding wit, bruin of volkoren volgt de aanduiding van de graansoort(en) (advies). Dit kan een gereserveerde benaming of een beschrijvende benaming zijn.

Een gereserveerde benaming, bijvoorbeeld “heel wit tarwerozijnenbrood”, “half bruin speltbrood”, “heel bruin tarweroggebrood” of “heel bruin meergranenbrood”, heeft de voorkeur boven een beschrijvende aanduiding. Een gereserveerde aanduiding kan gebruikt worden wanneer de receptuur voldoet aan de eisen voor een gereserveerde aanduiding en kan gebruikt worden wanneer 1, 2 of meerdere graansoorten voorkomen in het meelbestanddeel en u deze terug wil laten komen in de aanduiding van het brood.

• Eén graansoort in de aanduiding: het meelbestanddeel is voor minimaal 98% afkomstig van de betreffende graansoort. Voorbeeld: half wit speltbrood.
• Twee of meer graansoorten in de aanduiding: gezamenlijk moeten de graansoorten voor minimaal 98% aanwezig zijn in het meelbestanddeel én elk afzonderlijk graan moet voor minimaal 5% aanwezig zijn in het meelbestanddeel. Vermelding gebeurt in afnemende volgorde van hoeveelheid. Voorbeeld: heel bruin tarweroggebrood.
• Brood met bijzondere kenmerkende bestanddelen. Voorbeeld: 6 stuks witte tarwerozijnenbollen.

Ook is er een gereserveerde aanduiding voor meergranenbrood en (zuur)desembrood.

Een beschrijvende benaming kan gebruikt worden wanneer de samenstelling van het brood niet voldoet aan de wettelijke eisen voor een gereserveerde aanduiding. Een beschrijvende aanduiding is bijvoorbeeld “heel volkorenbrood met spelt, rogge, zaden en pitten” of "glutenvrij brood op basis van peulvruchten en zetmeel". Bij voorkeur kan u de receptuur van het brood aanpassen om wél een gereserveerde aanduiding te kunnen gebruiken (advies).

Het kan zijn dat u voor sommige broden een fantasienaam of handelsnaam gebruikt, bijvoorbeeld “Molenbrood” of “Zonnebloempittenbrood”. Dat is toegestaan mits elders op de verpakking of schapkaart ook de officiële benaming wordt vermeld. In een fantasienaam is het noemen van de hoeveelheidsaanduiding (half, midden(groot) of heel), wit/bruin/volkoren en de graansoort(en) dus niet verplicht, wanneer elders de officiële benaming wordt vermeld.  

Op schapkaarten wordt dus óf alleen de officiële benaming gebruikt óf een fantasienaam in combinatie met een officiële benaming. Bovendien mogen de fantasienaam en de officiële benaming niet met elkaar in strijd zijn en de fantasienaam mag ook niet in strijd zijn met de wettelijke voorschriften. De fantasienaam kan dus “rozijnenbol” zijn als elders op de verpakking “witte tarwerozijnenbol” wordt genoemd. De fantasienaam “maïsbrood” mag dus bijvoorbeeld alleen gebruikt worden als het meelbestanddeel voor minimaal 98% uit maïs bestaat. Dat is echter vaak niet het geval en dus is de fantasienaam in strijd met de wettelijke voorschriften, en dat is niet toegestaan.

“Molenbrood” mag dus gebruikt worden als fantasienaam of handelsnaam, wanneer op de schapkaart of bij de ingrediëntendeclaratie ook wordt genoemd dat het gaat om bv een “heel bruin tarwebrood". 
"Zonnebloempittenbrood" kan als fantasienaam dienen voor een brood waarbij de zonnebloempitten in de kruim of als decoratie zijn gebruikt. Een volkorentarwebrood gedecoreerd met zonnebloempitten kan dan de officiële aanduiding "heel volkoren tarwebrood" krijgen, of - als u de pitten wilt benoemen - "heel volkoren tarwebrood gedecoreerd met zonnebloempitten". Zijn de pitten in de kruim verwerkt en kenmerkend voor het brood, dan zijn de pitten altijd onderdeel van de officiële aanduiding: "heel volkoren tarwebrood met zonnebloempitten". 

De graansoort(en) noemen in zowel de fantasienaam als de officiële benaming is overbodig, maar mag wel.