Handhaving NVWA op de claimswetgeving

12 dec 2023

Claims zijn commerciële boodschappen op een product die de gebruiker van dat product iets vertellen over de eigenschappen ervan. Het gebruik van dergelijke claims is aan regels gebonden. De NVWA, de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit, is de partij die bij ondernemers in Nederland het naleven van deze regels controleert. De NVWA toetst het gebruik van voedingsclaims en gezondheidsclaims aan de hand van de Europese Verordening nr. 1924/2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen (hierna: claimsverordening). Gelet wordt op etiketten, reclames op internet, TV-commercials en allerlei andere kanalen waarlangs producten worden aangeboden.

Dit artikel is onderdeel van het dossier "Alles over Voedings- en Gezondheidsclaims"

Rode draad door de claimsverordening heen is dat de producent van een levensmiddel de consument niet mag misleiden. Daarnaast zijn er voor het gebruik van claims een aantal voorwaarden opgesteld. De voedingsstof waarvoor de claim wordt gemaakt, moet een bewezen nutritioneel effect hebben, moet in significante hoeveelheden aanwezig zijn, moet kunnen worden opgenomen door het lichaam en moet betrekking hebben op levensmiddelen, die gereed zijn voor consumptie. Bovendien dient de claim begrijpelijk te zijn voor de consument.

Producenten moeten voedings- en gezondheidsclaims op hun producten wetenschappelijk kunnen onderbouwen. Alle beschikbare wetenschappelijke gegevens met betrekking tot de claim moeten daarin worden meegenomen en voor het bedrijf en de controlerende instantie beschikbaar zijn. Ook moet het bewijs worden gewogen. Kunt u als ondernemer niet (goed) aan deze voorwaarden voldoen, dan is het advies om geen claim te gebruiken.

Veel van de door de NVWA geconstateerde tekortkomingen hebben te maken met de vergelijkende (voedings)claims (meer informatie leest u ook in het artikel ‘Voedingsclaims en voorwaarden’). De te vergelijken producten moeten tot een groep van levensmiddelen behoren die vergelijkbaar zijn in voedingswaarde en die een vergelijkbare plaats innemen in het voedingspatroon. In de praktijk worden producten vaak niet met de juiste producten vergeleken of het blijft onduidelijk met wélke producten het bewuste product wordt vergeleken. Een veel voorkomende fout is ook dat het verschil in nutriënt of energie niet altijd wordt weergegeven. Bij het gebruik van claims als ‘met verlaagde energetische waarde’ of ‘light’ wordt verzuimd aan te geven waardoor deze eigenschap bereikt is. Daarnaast dienen de gegevens van de producten waarmee vergeleken wordt regelmatig geactualiseerd te worden, om te voorkomen dat een consument wordt misleid door het feit dat een claim is achterhaald.

Naast controle door de NVWA bestaat er voor iedereen de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij de Reclame Code Commissie (RCC) indien een reclame misleid, in strijd is met de waarheid of onnodig kwetst. De Reclame Code Commissie (RCC) is het onafhankelijk klachtenorgaan dat beoordeelt of een adverteerder van reclame zich aan de wet en de Reclame Code houdt. Op deze manier wordt verantwoorde reclame bevorderd.

Voorbeeld: Casus Slankbrood
In 2011 is het product Slankbrood op de markt geïntroduceerd. De producent van dit product heeft via reclamecampagnes en een website de nodige aandacht gevestigd op de vermeende afslankende werking van het product. Hiervoor werden bijvoorbeeld gezondheidsclaims als ‘Eet je slank met Slankbrood’ en ‘Slankbrood versnelt de vetafbraak’ gebruikt. De RCC heeft begin 2012 geoordeeld dat claims m.b.t. Slankbrood in strijd zijn met de Claimsverordening.

De NVWA streeft naar handhaving van de wetgeving over correct gebruik van voedingsclaims op de etikettering en bij reclame van levensmiddelen. Producenten van levensmiddelen met voedingsclaims op hun producten of in de reclame daarover, die niet voldoen aan de claimsverordening, worden in eerste instantie gewaarschuwd. Bij herhaalde overtreding maakt de NVWA een boeterapport op. De hoogte van een boete verschilt per overtreding, waarbij de ernst van de overtreding en de grootte van de producent een rol speelt. In de Warenwet kunnen de standaard boetes variëren van € 525,- tot € 820.000,-. Reclame op of bij levensmiddelen die beweringen maken over een geneeskrachtige werking (zogenaamde medische claims), worden beboet via de Geneesmiddelenwet, die variëren tussen de € 450,- tot € 450.000,-.